پخش زنده
امروز: -
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی در برنامه گفتگوی ویژه:
رشد ۵۶ درصدی طرح های سرمایه‌گذاری در استان خراسان جنوبی
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی از رشد ۵۶ درصدی طرح های سرمایه‌گذاری و ایجاد «کیف دیجیتال سرمایه‌گذاری استان» خبر داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرتضی ذاکریان مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی، حسین زارعی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی و علیرضا عباسی گرجی عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری رسانه ملی، فرصت‌ها و چالش‌های توسعه این استان مرزی را بررسی کردند و به پرسش ها در این باره پاسخ دادند. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سؤال: آقای ذاکریان، چرا با وجود همه این ظرفیت‌ها به ویژه در حوزه کشاورزی، خراسان جنوبی نتوانسته است توسعه پیدا کند؟
ذاکریان: چرا در آستانه ۲۰ سالگی دوم خراسان جنوبی ما همچنان به جایگاه مدنظر نرسیده‌ایم و نیازمند چه تلاش‌هایی هستیم و موانع را احصاء کنیم. خراسان جنوبی رتبه اول میزان رضایتمندی فعالان اقتصادی کشور را دارد به گواه مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و رتبه چهارم امنیت سرمایه گذاری را در کشور دارد به گواه مرکز پژوهش‌های مجلس. برای چهار ماه پیاپی پایین‌ترین تورم کشور را در خراسان جنوبی تجربه می‌کنیم. نکته بعدی تنوع زیادی در منابع معدنی داریم، زغال سنگ، طلا، مس، سنگ آهن، خاک‌های صنعتی، گوهرسنگ‌ها و آفتابی‌ترین استان هستیم. یکی از مزیت‌های اقلیم و بالقوه این استان آفتابی بودن آن است و بحث انرژی‌های تجدیدپذیر است که با توجه به ناترازی‌هایی که در زمینه برق وجود دارد این استان توانسته مؤثر باشد. ما با کشور افغانستان هم مرز هستیم. امن‌ترین استان کشور در جوار ناامن‌ترین کشور دنیا، این نشان می‌دهد که مردم خراسان جنوبی و تیمی که در خراسان جنوبی فعالیت می‌کنند چقدر دقیق و حساس به موضوعات هستند. ما اینها را داریم، حلقه مفقوده کجا است که بعد از ۲۰ سال آنچنان که مدنظر بوده به توفیقاتی که می‌خواستیم نرسیده‌ایم؟ راجع به سرمایه گذاری خارجی آماری عرض کنم، سرمایه گذار خارجی که دنیا را مطالعه کرده است و ایران را برای سرمایه گذاری انتخاب و مطالعه کرده، خراسان جنوبی را برای سرمایه گذاری انتخاب کرده است. در سه بخش، یک بخش آن انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود که چه اتفاقی در همین یکسال اخیر افتاده، بخش دوم حوزه معدن و بخش سوم هم سایر حوزه‌ها هستند.
سؤال: حجم سرمایه گذاری چقدر است؟
ذاکریان: یک میلیارد و ۷۹۰ میلیون دلار پروژه‌های مصوب ما است در ۵۶ پروژه. ۲۵ پروژه داریم که به بهره برداری رسیده که در سال گذشته اینها ۱۶ تا بودند یعنی رشد ۵۶ درصدی داریم در این یکسال. با بضاعت‌های استان، با آن چیزی که دراختیار داریم به نسبت خیلی اتفاق‌های خوبی افتاده است.
سؤال: آقای گرجی، معتقد هستید الان اتفاق‌های خوبی متناسب با ظرفیت استان افتاده است؟
عباسی گرجی: سعی می‌کنم پرسش خودم را از نگاه دانشگاهی و پرسش علمی از دکتر بپرسم. شما در نطق تان گفتید برای سرمایه گذاری و اینکه امنیت خراسان جنوبی با این همه تفاسیری که مدینه فاضله‌ای را ما تصویر می‌کنیم، طبق آمار رسمی وزارت اقتصاد، استان خراسان جنوبی، پایین‌ترین میزان جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی را کمتر از یک درصد دارد. با وجود این همه مزایایی که فرمودید، سازمان شما یا از نگاه وزارت دارایی و اقتصاد، چه برنامه‌های عملی برای جذب سرمایه گذار تدوین کرده؟ سهم خراسان جنوبی از جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی کمتر از یک درصد است و جزء دهک پایین حساب می‌شود. با این همه مزایایی که برای استان خراسان جنوبی تعریف کردیم، شما چه برنامه‌های عملی در سازمان خودتان برای جذب سرمایه گذار دارید. چون مهمترین مؤلفه جذب سرمایه گذاری، امنیت است. این استان امنیت اقتصادی دارد یا نه؟ شما چه استراتژی‌هایی تدوین کرده‌اید برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی.
برای جذب سرمایه گذار آن هم برای یک استان مرزی که ۳۳۱ کیلومتر مرز با افغانستان داریم، یک بازار بالقوه ۴۰ میلیونی را فقط یک مرز بازارچه ماهی رود داریم. چرا باید استانی که مرز ۳۳۱ کیلومتری با کشور افغانستان با پتانسیل ۴۰ میلیون که ۸۵ درصد از مایحتاج مردم افغانستان با واردات است، آن وقت تنها با یک بازارچه فعال داریم. این پتانسیل است و داریم شعار می‌دهیم، من هم دارم شعار می‌دهم، اما توسعه کشور با شعار محقق نمی‌شود، باید اعتماد به نخبگان را داشته باشیم و در عمل ببینیم. همه می‌دانند در هر استان حداقل بومی‌های استان که استان چه ظرفیت‌هایی دارد، من به دنبال راهکار‌های اجرایی هستم.
سؤال: آقای زارعی، اشاره کردند به اینکه رضایتمندی سرمایه گذاران رتبه یک را دارد. بعنوان کسی که در خراسان جنوبی سرمایه گذاری کرده‌اید، سرمایه گذاری شما سطح یک است یا کامل است؟
زارعی: ظرفیت‌هایی که در استان خراسان جنوبی داریم، ظرفیت استثنایی هستند و خیلی زیاد به آن پرداخته نشده که در این یکی دو سال اخیر اتفاق‌های خوبی دارد رقم می‌خورد. مثلاً بازار افغانستان، به معنای واقعی مرز فعال داریم. مرز ماهی رود که سه مجموعه منطقه ویژه اقتصادی، بازراچه و پایانه در آن فعالیت می‌کنند الان رتبه یک صادرات را آنجا ایجاد کرده و رتبه یک سرمایه گذاری در مرز ماهی رود است. اینها اتفاقاتی بوده که در منطقه رقم خورده است. منطقه ویژه اقتصادی از زمان ورودش در مرز ماهی رود، کمتر از ۶ سال است که شروع به فعالیت کرده. فقط ۱۷ گروه از کشور افغانستان سرمایه گذاری کرده‌اند و به بهره برداری رسیده‌اند. این ظرفیت‌ها در استان خراسان جنوبی و زیرساخت‌ها اتفاق افتاده ولی آن چیزی که مدنظر استان است با توجه به شرایط کشور، خیلی بهتر از اینها باید شکل بگیرد. خدا را شکر الان روند آن شکل گرفته و بازار افغانستان یکی از فرصت‌هایی است که در ایران باید به آن پرداخته است علی الخصوص استان‌های هم مرز باید از فرصت‌ها استفاده کنیم.
خیلی مهم است که هدف سرمایه گذار چه است؟ همیشه در حوزه ظرفیت‌ها و مشکلاتی که در استان داریم، یکی از مشکلاتی که دامن گیر حوزه بخش خصوصی و سرمایه گذاری است، حوزه زیرساخت‌ها است. شاید الان شرایط کشور طوری نباشد که بخواهد زیرساخت‌ها را ۱۰۰ درصد ایجاد کنمد. الان مثلاً برای ایجاد پست برق، ۲۷۰ میلیارد تومان سرمایه می‌خواهد. بخش خصوصی اینجا باید مشارکت کند. دولت باید کمک کند و ظرفیت‌ها را دوطرف استفاده کنند و از این طرف بخش خصوصی هم به این شکل نمی‌شود که در استان همه مجوز‌ها را دراختیارش بگذارند. سرمایه گذار هم باید تلاش کند. این اتفاق در خراسان جنوبی افتاده که نمونه بارز آن را در مرز ماهی رود می‌بینیم.
سؤال: به لحاظ نظام اداری و بروکراسی چالشی ندارید؟
زارعی: می‌توانم بگویم یکی از بهترین استانها، استان خراسان جنوبی است. ما هم این طرف میز هستیم و آن طرف میز هم داریم کار انجام می‌دهیم. کمتر از ۷۲ ساعت مجوز سرمایه گذاری در استان، صادر می‌شود که بینظیر است و سرمایه گذار درگیر سیستم اداری نمی‌شود.
عباسی گرجی: از آقای زارعی سؤال دارم اینکه منطقه ویژه خراسان جنوبی و بیرجند، از نظر قانونی مجوزهایش را گرفته و فعال است که بیش از یک دهه از این موضوع می‌گذرد. در طی این مدت چند درصد از ظرفیت‌های فیزیکی و قانونی منطقه ویژه دارد بکارگیری می‌شود و فعال است و اگر به آن حد نرسیده، دلایل این عدم رسیدن به این هدف چه است؟
زارعی: منطقه ویژه اقتصادی دو قطعه است. مرکز استان است و نقطه صفر مرزی. نقطه صفر مرزی همجوار با کشور افغانستان، ۱۰۰ درصد تکمیل شده. یعنی مجموعه ۱۰۰ هکتاری را دولت تحویل داده با زیرساخت‌های اولیه، بقیه زیرساخت‌های بعدی را باید خودمان تهیه می‌کردیم. ۵۷ گروه سرمایه گذاری در مجموعه سایت مرزی با تمام زیرساخت‌ها اتفاق افتاده. روزانه ۷ هزار فعال اقتصادی از افرادی که بین ایران و افغانستان در نقطه صفر مرزی تردد می‌کنند، هندلینگ آنها را انجام می‌دهند و این بهترین اتفاق در حوزه سایت مرزی بوده است. در حوزه سایت بیرجند ۴۵۰ هکتار بوده که ۳۵ درصد در کمتر از ۱۰ سال این روند اتفاق افتاده است. زیرساخت‌های اولیه انجام شده و به خوبی پیش می‌رود ولی دولت هم باید در زیرساخت‌ها کمک کند.
سؤال: آقای زارعی، آن چیزی که فکر می‌کردید الان اتفاق افتاده است؟
زارعی: ۱۰۰ درصد اتفاق افتاده و این بیشتر به بخش خصوصی برمی گردد که دنبال این بوده‌ایم که این اتفاق باید رقم بخورد.
سؤال: آقای ذاکریان اینطور تعریف نمی‌کنید؟
زارعی: نه اینطور نیست. صادقانه عرض می‌کنم، ما در حوزه زیرساخت‌ها مشکل داریم. سرمایه گذار می‌آید کمتر از ۷۲ ساعت مجوز در اختیارش قرار می‌گیرد، در حوزه منطقه ویژه اقتصادی عرض می‌کنم که در بقیه شهرک‌های صنعتی هم همینطور است.
سؤال: یک نکته‌ای را آقای گرجی اشاره کردند و گفتند ایشان استراتژی یا راهبردی ایشان تا الان ملاحظه نکرده‌اند؟
عباسی گرجی: سؤال دقیق من این است که اداره کل اقتصاد و دارایی استان خراسان جنوبی به طور مشخص چه راهبردی‌هایی برای ایجاد امنیت سرمایه گذاری در استان فراهم کرده است.
ذاکریان: کاش آقای گرجی قبل از اینکه به برنامه تشریف بیاورید، سایت اداره کل اقتصاد و دارایی را مرور می کردند و با انبوهی از مطلب و مقاله و کتاب و مجوز مواجه می‌شدند، اینطور خالی از ذهن به جلسه آمده‌اند سؤال مطرح کردند که چرا شده است و چرا نشده است. به نظر من مقداری جای تأمل دارد. اما اینکه بعد از برنامه شما مراجعه‌ای داشته باشید به سایت مرکز خدمات سرمایه گذاری استان خراسان جنوبی که باکس سرمایه گذاری هم آنجا است ملاحظه کنید، کیف دیجیتال سرمایه گذاری استان خراسان جنوبی است، همین الان در لحظه می‌توانند وارد شوند و به کل تولید محتوایی که نیازمند سرمایه گذاری است ببینند. ما در مرکز خدمات سرمایه گذاری استان، اطلس جامع سرمایه گذاری استان را با ۱۴۳ لایه اطلاعاتی تدوین کرده‌ایم که این دیتا‌های همه دستگاه‌های اداری و اجرایی و مجوزدهنده در کل استان است. از منابع طبیعی، امور اراضی، محیط زیست، بنیاد مسکن، شرکت آبفا و شرکت آب منطقه‌ای، گاز و هر آن چیزی که فکر می‌کنید که دستگاه دولتی ورود کند و ممنوعیت و یا محدودیتی اعمال کند و یا مجوزی بدهد. یعنی ما به جای سرمایه گذار، کل این فرآیند را تبدیل به زبان ماشین کرده‌ایم و سرمایه گذار دیگر نیازمند به مراجعه به تک تک دستگاه‌های اجرایی، مراجعه به مطالعه بیش از حد، زمان بیش از حد و زمان طولانی ندارد.
سؤال: آقای ذاکریان، چند وقت است این اتفاق افتاده؟
ذاکریان: ما این را به روز می‌کنیم. ۲۳ لایه بود و تعداد لایه‌ها افزایش پیدا کرد. الان ۱۴۳ لایه اطلاعاتی داریم. یعنی نقطه عاری از مجوز یا لکه‌های سفیدی که به سرمایه گذار اعلام می‌کنیم، دیگر هیچگونه ممنوعیت یا محدودیت قانونی بر آن عارض نیست. این کیف دیجیتال سرمایه گذاری استان خراسان جنوبی در مردادماه توسط آقای دکتر مؤمنی وزیر کشور هم در برنامه گفتگوی ویژه خبری رونمایی شده است. با مطالعه این کیف دیجیتال سرمایه گذاری، کلیه فرصت‌های سرمایه گذاری استان را دارید، مجوز‌های بی نام را دارید، مشوق‌های استان را دارید، زنجیره‌های ارزش استان را دارید و کتب تألیفی پژوهشی که در زمینه توسعه استان خراسان جنوبی است، با توجه به اسناد بالادستی، اسناد آمایش و سایر مواردی که نیاز است. همه این موارد هم در قالب فلش کارت هم آماده شده که به هر دلیلی اگر حتی سایت خطا دهد، کل دیتا‌ها داخل این کیف دیجیتال است و دائماً هم به‌روز‌رسانی می‌شود. خواهش من از آقای گرجی این است که در دانشگاه هم دانشجو‌ها را ترغیب کنند و هم خودشان در غنای بیشتر این مطالب به ما کمک کنند.
سؤال: آقای گرجی، شما این مطالب را ندیده بودید؟
عباسی گرجی: واقعیت اینکه من چندی بیش نیست که در خراسان جنوبی هستم. در مطالعات پژوهشی که در حوزه اقتصادی و تجاری دارم، یکی از ضعف‌هایی که خراسان جنوبی را دچار آن می‌بینم، نداشتن برنامه‌های مشخص و واضح است. با شعار نمی‌توانیم، با صرفاً گزارش عملکرد نمی‌توانیم.
سؤال: این جعبه سرمایه گذاری که در اختیار قرار می‌گیرد، این جنبه شعاری دارد؟
عباسی گرجی: اینکه در استانی باشیم با ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، تنها با یک بازارچه فعال، باید در عمل خروجی آن را ببینیم که چه است، نه اینکه روی کاغذ.
ذاکریان: در عمل عرض شد، اولین گمرک کشور شد، بین ۷۰ گمرک کشور، گمرک خراسان جنوبی در هفت ماهه سالجاری بالاترین میزان صادرات را به کشور افغانستان داشته. اینها آمار‌های رسمی کشور است.
عباسی گرجی: طبق آمار رسمی، ۴۰ درصد تجارت کشور، از مرز ماهی رود بوده است. این ۴۰ درصد، چند درصد آن سر سفره مردم خراسان جنوبی آمده؟ درست است ما می‌گوییم رشد صادراتی داشته‌ایم، تراز مثبت تجاری داشته‌ایم، اما در عمل و واقعیت باید رفاه مردم را ببینیم.
ذاکریان: چه اتفاقی باید می‌افتاده که نیفتاده؟ آن حد انتظار چه بوده که در نقطه مطلوب نیستیم. وقتی پایین‌ترین بیکاری برای بهار ۱۴۰۴ داریم و توأمان پایین تورم را برای چهار ماه متوالی داریم در تاریخ استان خراسان جنوبی بی سابقه است و اینها آمار‌های رسمی کشور است و آمار‌هایی نیست که بنده تولید کرده باشم. یعنی توأمان پایین‌ترین بیکاری و پایین‌ترین تورم کشور، نشان دهنده این است که مؤلفه‌های اقتصادی دارد همسو با هم حرکت می‌کند. بله توسعه فرآیندی نیست که یک شبه اتفاق بیفتد، خیلی از استان‌هایی که امروز پیشران ما هستند، خیلی سال زحمت کشیده‌اند تا به آن سطح از توسعه رسیده‌اند. قطعاً خراسان جنوبی در آغاز ۲۰ سالگی دوم خودش تصمیم‌های جدی گرفته است. نکته مهم بعدی، بحث پیوند‌های پیشین توسعه، پیوند‌های پسین توسعه و پیوند‌های ضمنی یا هم عرض توسعه است.
سؤال: کم فکر می‌کنم منظور آقای گرجی این است که تا همین میزانی هم که اتفاق افتاده مردم خیلی چیزی احساس نمی‌کنند؟
عباسی گرجی: شما می‌گویید رشد در سرمایه گذاری. مثال عرض می‌کنم، استان خراسان جنوبی با ۵۵۱ میلیون دلار نسبت به ششماه اخیر پارسال ۱۱ درصد رشد دلاری صادرات داشته است. سوال من این است رشد صادرات داشتیم، اما ترکیب آن سبد صادرات مهم است اینکه صرفاً ما خام فروشی کنیم، زعفران را خام بفروشیم و ارزش افزوده‌ای شامل حال ما نشود و زنجیره ارزش زعفران و صنایع تبدیلی را در نظر نگیریم این به عبارت من گول زدن من مستمع است. سوال من این است این رشد صادرات که می‌گوییم یا مثل شما رشد سرمایه‌گذاری آیا زنجیره ارزش را هم فکر کردیم یا فقط داریم خام فروشی می‌کنیم، ما زعفران را داریم خام می‌فروشیم.
سوال: در معدن هم فکر می‌کنم خام فروشی اتفاق می‌افتد.
عباسی گرجی: سوال من این است که شما در حوزه تامین زنجیره ارزش این محصولات استراتژیک استان خودتان چه فعالیت‌هایی انجام دادید و چه اقدامات مشخصی برای مردم دارید که آن ۴۰ درصدی که ما شعار می‌دهیم، ۴۰ درصد تجارت کشور از مرز ماهی رود است روی سفره مردم باید ۱۰ درصد خودش را نشان دهد.
زارعی: نکته‌ای که آقای دکتر فرمودند مرز و افزایش ظرفیت تجاری که با کشور افغانستان داشتیم سر سفره مردم کجا است و چرا دیده نمی‌شود؟ در برهه‌هایی مثلاً سال ۹۶ بود که تقریباً ۳ تا ۴ ماه مرز ماهی رود روی ۳ تا ۴ محصول بسته شد. حداقل ۳۷ تا ۳۸ واحد تولیدی از قزوین و تهران و قم به من زنگ زدند که چه زمانی می‌خواهد مرز ماهی رود راه بیفتد؟ یک واحد پتروشیمی مثلاً می‌گوید اگر تا یک هفته دیگر راه نیفتد من ۴۰۰ نفر نیروی خودم را باید تعدیل کنم. شاید اینطور نباشد که بگوییم تک تک مردمی که در استان خراسان جنوبی و تک تک افرادی که در کشور زندگی می‌کنند شاید تاثیر ندارد، تاثیر خودش را دارد الان این واحد‌های تولیدی که محصولات خودشان را می‌فرستند، روزانه میانگین ۱۲۰۰، ۱۳۰۰ کامیون دارد.
سوال: نکته‌ای که به نظر من آقای گرجی می‌گویند در گزارش‌ها به آن اشاره شد منابع استان در داخل خود استان هزینه نمی‌شود درست است؟ منظورتان این است؟
عباسی گرجی: یکی از معضلاتی که ما در بحث تجارت و توسعه اقتصادی استان با آن درگیر هستیم تمرکزگرایی به تهران است. یعنی درست است اینجا نماینده دولت داریم، اما به آقای دکتر این اختیار را نمی‌دهند که ایشان خودشان با امضای خودشان حالا صادرات یا وارداتی انجام دهند. حتماً باید تصمیم را مرکزی در تهران انجام دهد که یکی از معضلاتی که کشور‌های توسعه نیافته با آن درگیرند همین تمرکزگرایی است. در صورتی که در کشور‌هایی مثل تایلند یا شرق اروپا مطالعات نشان داده یکی از دلایل اصلی توسعه این کشور‌ها حاکمیت محلی قوی است. یعنی ما باید به خراسان جنوبی به مسئولینی همچون آقای دکتر این اختیار را بدهیم که برخی از تصمیمات را در حیطه قانون خودشان بگیرند.
سوال: الان دو بحث است یکی سوال این است که آیا سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی به اندازه کافی دارد اتفاق می‌افتد و منافعش را مردم استان نمی‌برند و یک بحث این است که نه اصلاً آن چیزی هم که دارد اتفاق می‌افتد اصلاً خیلی ویژه هم نیست که به مردم برسد یا نرسد، شما بحث اول مد نظرتان است؟
عباسی گرجی: مشکل ما نه مدیریت منابع است و نه نداشتن استراتژی. مشکل ما در اجرا است. در اینکه بعضی از مدیران ما بینش استراتژیک متاسفانه کم دارند. نام نمی‌برم وقتی مسئول بلند مرتبه از سازمان خودتان از ایشان وقتی جویا شدند گازرسانی استان خراسان جنوبی تکلیفش چیست؟ در پاسخ گفت صرفه اقتصادی ندارد، اینکه مسئول نگاهش کوته نگر باشد.
ذاکریان: گازرسانی به وزارت اقتصاد هیچ ارتباطی ندارد.
عباسی گرجی: وزیری که این حرف را زده از وزارت اقتصاد بوده، حرف من این است در یکی از این دولت‌ها
ذاکریان: من ندیدم.
عباسی گرجی: حرفم این است که اگر نگاه ما بلند مدت باشد گفتم مشکل ما مدیریت منابع نیست. مشکل ما آن بینش استراتژیک مدیران است. اگر مدیران ما از حالت مدیریت سنتی و از در‌های بسته خودشان بیرون بیایند و بیایند با نخبگان دانشگاهی و نخبگان جوان و جوانانی که ایده‌های خیلی خوبی دارند...
سوال: این ارتباط الان نیست؟ حداقل دانشگاه بیرجند با اداره کل شما چنین ارتباطی ندارد؟
عباسی گرجی: طرح‌های پژوهشی انجام می‌شود نه اینکه ارتباطی نباشد آن قدر که ظرفیت هست منجر به عمل نمی‌شود. آن ظرفیت‌هایی که بالقوه وجود دارد بالفعل نمی‌شود.
ذاکریان: باز هم می‌گویم کاش آقای دکتر مطالعه عمیق‌تری داشتند راجع به موضوعات بخش عمومی و اجرا صرفاً موضع منتقد نشستن و سخن گفتن و سخن راندن خیلی راحت است، اما در موضع اجرا که قرار می‌گیرید شرایط یک مقدار متفاوت است و البته خواهشم این است که واقعیت‌های موجود و مجاهدت‌های خاموشی که در خراسان جنوبی نه شخص بنده، تیم اقتصادی استان و دولت دارد انجام می‌دهد دیده شود. فرمودند دارد خام فروشی می‌شود خام فروشی چه معنایی دارد. وقتی صادرات ما ۱۱۸ درصد رشد کرده از لحاظ دلاری، اما از لحاظ وزنی ۶۲ درصد، این مشخص است که شما آمدید از خام فروشی تبدیل به کالای با ارزش افزوده بالا کردید. الان این روی محصولات معدنی بوده است. سیمان دارد صادر می‌شود، سرامیک صادر می‌شود، برخی محصولات دیگر از قبیل مواد غذایی و امثال آن دارد صادر می‌شود. این گزاره کلی است که کشور دارد خام فروشی می‌کند، اما در مصداق ببینیم آیا از مرز ماهی رود هم دارد خام فروشی می شود یا خیر؟ اینکه دارد هیدروکربن صادر می‌شود، اینکه دارد ال پی جی صادر می‌شود، اینکه برخی محصولات دیگر که عرض کردم، صادر می‌شود اینها که خام فروشی نیست. این هم آمار رسمی کشور است. وقتی ارزش دلاری بیش از وزن دارد افزایش پیدا می‌کند نشان می‌دهد که ارزش این کالا یا محصول نهایی قیمت بالاتری دارد. این پاسخ صحبت اول آقای دکتر گرجی، قسمت دوم که فرمودند بحث حاکمیت‌های محلی و تصمیم‌گیری‌هایی که است. ببینید آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهور محترم بار‌ها فرمودند استانداران، رئیس جمهور استان خودشان هستند و برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران دیدیم که آقای رئیس جمهور این موارد را به استانداران تفویض کردند. خواهشم از آقای دکتر این است حالا من بعد از برنامه تصویب‌نامه هیئت وزیران را تقدیم آقای دکتر خواهم کرد که مطالعه کنند برای برنامه‌های بعدی. برخی از این موارد تا الان سابقه نداشته. سرمایه‌گذار خارجی که می‌آید بحث اقامتش، بحث کارش، بحث ویزا و موارد دیگر مدیریت بازار‌های مرزی، ایجاد بازارچه‌های مرزی با اصل ایجاد متقابل در کشور‌ها و خیلی از موارد دیگر اینها برای اولین بار است که به تاریخ ۲۶ یا ۲۷ شهریور ماه به استانداران ابلاغ شد و این نشان دهنده این است که قوه عاقله کشور به عقلانیت متکثر در جای جای کشور این اعتماد و اطمینان را پیدا کرده است.
سوال: یعنی شما الان این اختیار را دارید که منابعی که در استان حاصل می‌کنید را در جا‌های مختلف خود استان هزینه کنید؟
ذاکریان: این نکته بعدی است. منابع حاصل شده ما در قانون برنامه ششم توسعه، دو سه تا گزاره خیلی خوب بود. حکم قانونی خیلی خوب بود. یکی اینکه باید حساب فعالان اقتصادی در استان محل فعالیت باشد. دوم اینکه پرونده‌های مودیان مالیاتی و مالیات عملکردشان در استان محل فعالیت به کار گرفته شود. روی قسمت دوم بحث پرونده‌های مالیاتی استان خیلی تلاش کرد و توانست تا حد زیادی از پرونده‌های مالیاتی که در سایر استانها بود یا پرونده‌ها را بیاورد به استان. یعنی عواید و منابعش برای خود خراسان جنوبی لحاظ شود یا آنهایی که شرکتی بود در ۵ تا ۶ استان فعالیت داشت قدرالسهم را بگیرد و به استان بیاورد. این اتفاقی است که افتاده. دوم برای بحث انتقال حساب‌های بانکی بود. چون ضمانت اجرایی در قانون برنامه ششم دیده نشده بود. آنجا نه ولی در برخی موارد یک سری توفیقاتی داشتیم. توانستیم فعالان اقتصادی را مجاب کنیم بیایند، اما یک سری محدودیت‌ها و معذوریت‌های وجود داشت. نکته مهم بعدی بنده به شدت موافق بخش خصوصی و خصوصی‌سازی هستم و این در کلان گزاره درستی است که دولت‌ها باید از اقتصاد خارج شوند و اقتصاد را به مردم دهند، فرمایش رهبری معظم انقلاب که بگذاریم مردم امور را در دست بگیرند آنجایی را که می‌توانند مردم بیایند، اما این برای همه نقاط کشور نمی‌تواند دقیق باشد. در خراسان جنوبی هنوز به آن سطح از اطمینان زیرساخت‌ها نرسیده که بخش خصوصی بیاید جاده بزند، ریل بزند، آب رسانی کند، خطوط فشار قوی برق را داشته باشد یعنی به همان میزانی که حضور دولت باید در استان‌های برخوردار و توسعه یافته کمرنگ شود، انتظار ما این است که اینجا ورود بیشتری داشته باشند، به سطحی از توسعه یافتگی برسند قطعاً بعد از آن، بخش خصوصی استان می‌تواند ادامه ماموریت را تمشیت کند.
زارعی: نکته‌ای که آقای دکتر به آن اشاره کردند دولت در قدم اول باید بیاید جلو و زیرساخت‌های اولیه را تامین کند. در کنار این بخش خصوصی هم می‌آید جلو. آن چیزی که مد نظر است برای استان خراسان جنوبی که باید اتفاق بیفتد هنوز اتفاق نیفتاده متاسفانه زیرساخت است. مشکلی که می‌تواند استان خراسان جنوبی را متحول کند زیرساخت است از جاده گرفته، آب، برق، گاز، مخابرات، بحث پروازی
سوال: اگر الان این زیرساخت‌ها نبوده شما چطور آمدید اینجا سرمایه‌گذاری کردید؟
زارعی: به هر حال آب، برق، گاز آن چیزی که اولیه سرمایه‌گذاری بوده دولت تامین کرده. در کنار این مثلاً ۱۰ تا ۱۵ درصد دولت آمد این کار را اجرا کرد. ۲۰ تا ۳۰ درصد یا ۴۰ درصد را بخش خصوصی، اجرا کرده ولی در کنار طرح‌های توسعه‌ای بزرگ، مجدد دولت باید بیاید مثلاً در سرمایه‌گذاری‌ها گفتند زیرساخت‌های آب و برق هزینه بر هستند. یک پست برق بخواهید اجرا کنید، حداقل ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد.
سوال: با همه این چالش‌ها الان به نظر شما سرمایه‌گذاری خارجی در خراسان جنوبی جذاب است؟
زارعی: صد در صد اگر جذاب نبود در مرز ماهی رود به عنوان یکی از ظرفیت‌های خراسان جنوبی این اتفاق نمی‌افتاد. در حوزه‌های سرمایه‌گذاری هم به همین شکل. اگر بتوانیم این زیرساخت‌ها را تکمیل کنیم. بحث جاده‌ها، بحث هوایی و ریلی بتواند در این استان اتفاق بیفتد مسلماً سرمایه‌گذار هست.
سوال: ولی خود بخش خصوصی خیلی تمایلی برای سرمایه‌گذاری در این زیرساخت‌ها ندارد درست است؟
ذاکریان: اینها منابع سنگینی می‌طلبد. اگر بتوانیم یعنی آن موضوعی که همه استان مجمع نمایندگان، استاندار محترم، دستگاه اجرایی و مردم متفق القول هستند تامین زیرساخت‌ها است خصوصاً ریل و راه آهن.
عباسی گرجی: طبق صحبت‌های آقای دکتر ذاکریان، یک قسمت گفتید که صادرات خانم فروشی اینطور نیست و از مرز ماهی رود محصولاتی هستند که خام فروشی نمی‌شوند. وقتی ما صحبت از گذر از خام فروشی به سمت فرآوری شده می‌رویم به این معنا است که کارخانجات تولیدی باید افزایش پیدا کند، چند درصد کارخانجات خراسان جنوبی بعد از همین گذر تولید شدند و اینکه رشد اشتغال جوانان چقدر بوده ناشی از عدم این خام فروشی است.
ذاکریان: مشارکت اقتصادی استان روی مرز ۸۰ درصد است و نشان دهنده این است که تقریباً استان مشابه میانگین کشور است. مشارکت اقتصادی، نسبت جمعیت شهری به روستایی ۵۹ به ۴۱ است و نکته مهم دیگر، استان ما تقریباً جزو استان‌های جوان هم رده‌بندی می‌شود. در بهار ۱۴۰۴ پایین‌ترین نرخ بیکاری را داشتیم و از سوی دیگر این میزان صادراتی که دارد از مرز ماهی رود اتفاق می‌افتد. آقای زارعی خودشان متولی منطقه ویژه هستند آمار دقیق دارند. انواع کالا‌هایی که دارد صادر می‌شود را دارند بحث‌های فرآوری یا سایر حوزه‌هایی که دارد در این زمینه اتفاق می‌افتد کلیت امر این است. د این زمینه نمی‌گوییم به آن حد آرمانی و مطلوب رسیدیم، اما روند را که مطالعه می‌کنیم این روند رضایت بخش است.
عباسی گرجی: یک عدد می‌فرمایید که رشد اشتغال ناشی از عدم خام فروشی که ادعای سازمان اقتصاد است چقدر بوده؟ چقدر رشد اقتصادی داشتیم از قِبَل اینکه خام فروشی نکردیم به گفته شما.
ذاکریان: پاییز ۱۴۰۳ تا جایی که خاطرم است فکر می‌کنم روی شش و نیم تا ۷ درصد بیکار بهار رسیدیم به ۴ و یک دهم درصد. این چند واحد درصد که تقلیل پیدا کرده، نشان دهنده این است که جوانان و هم استانی‌ها مشغول به کار شدند.
سوال: الان تا ۱۱ سال دیگر خراسان جنوبی به یک استان توسعه یافته تبدیل خواهد شد؟
ذاکریان: عرض کردم فرایند توسعه یک فرایند همسو و همگرا و چند بعدی است.
سوال: راجع به ۱۱ سال دیگر صحبت می‌کنم نه یک سال دیگر
ذاکریان: درست است. باید مسیر و روند را ببینیم. اگر ضعف زیرساخت استان خراسان جنوبی خصوصاً ریل مرتفع شود اتومات باعث دسترسی‌های بیشتر به استان خراسان جنوبی می‌شود.
سوال: اینکه می‌فرمایید خیلی پرهزینه است.
ذاکریان: قبول دارم پرهزینه است، اما ضرورت است. اگر می‌خواهیم به بازار‌های جهانی وصل شویم.
زارعی: یکی از وظایفی که دولت باید این کار را انجام دهد همین است شاید برای بخش خصوصی توجیه نداشته باشد، راه آهن و ریل را اجرا کند ولی دولت باید بیاید و این اتفاق بیفتد.
سوال: دولت حالا پول ندارد باید چه کار کنیم؟
زارعی: حالا در بحث سرمایه‌گذاری خصوصی هم می‌توانند مشارکت کنند، اما در قدم اول باید دولت بیاید این اتفاق را رقم بزند در استان‌هایی مثل خراسان جنوبی ظرفیت‌های خوبی است، چون بعداً می‌تواند به ظرفیت‌های کشور کمک کند این زیرساخت‌ها در خراسان جنوبی رقم نخورد نمی‌شود کاری از پیش برد. این واقعیت است.
سوال: ولی طبق برنامه باید تا ۱۱ سال آینده، استان از توسعه نیافته به توسعه یافته تبدیل شود.
ذاکریان: این یک تابعی است. آن برنامه‌ها بالاخره یک بودجه‌ای، اعتباری، منابع مالی لازم دارند، اما من چند پیشنهاد دارم.
سوال: شما که گفتید روند خوب است و سرمایه‌گذار دارد می‌آید به نسبت ظرفیت‌ها اتفاقات خوبی دارد می‌افتد. با این دست فرمان ۱۱ سال دیگر به نظر شما استان همچنان از منطقه محروم خارج نمی‌شود؟
ذاکریان: از منطقه محروم که چرا، اما ببینید تعریف توسعه یافتگی چیست؟ اینکه به چه سطحی از توسعه یافتگی بخواهیم برسیم چه چیز‌هایی را داشته باشیم، در همین زمینه انرژی‌های تجدید پذیر از سال گذشته تا الان تعداد نیروگاه‌های خورشیدی که به بهره‌برداری رسیده، صد در صد رشد کرده است. به خاطر همین جذابیتی که در استان وجود دارد. کلاً ۷۲ مگاوات وصل به شبکه داریم از محل انرژی‌های تجدید پذیر.
زارعی: در مورد همین نیروگاه تجدید پذیر هم عرض کنم که اینجا هم دولت آمد کمک کرد. یعنی آن تسهیلاتی که دولت آمد برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی رقم زد این اتفاق در استان خراسان جنوبی افتاد. یعنی در همه این ابعاد دولت واقعاً باید بیاید.
سوال: ولی مطمئن نیستید که تا ۱۱ سال دیگر استان خراسان جنوبی توسعه یافته شود.
ذاکریان: نمی‌شود پاسخ یک کلمه‌ای داد. یک پیشنهاد دارم. خراسان جنوبی با همه جذابیت‌ها و ظرفیت‌هایی که دارد یک سری اقداماتی می‌تواند استان را رو به جلو حرکت دهد. به نظرم اگر یک منطقه آزاد تجاری صنعتی بین‌المللی داشته باشیم که جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و چین باشد، می‌تواند خیلی کمک کند به تعاملات منطقه‌ای، دیپلماسی اقتصادی و توسعه‌ای که همه ما به دنبال آن هستیم.
نظر شما