پرتونانوسفر، محصول دانش‌بنیان ایرانی برای کاهش عوارض درمان سرطان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، این پروژه که با حمایت «برنامه اساتید محصول‌محور» ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در حال اجراست، با بهره‌گیری از شبیه‌سازی‌های مونت‌کارلو، آزمایش‌های سلولی و حیوانی و طراحی هوشمندانه «نانوسفر‌های پوشش‌دار»، به دنبال توسعه محصولی به نام «پرتونانوسفر» است.

این محققان بر این باورند که این دستاورد علاوه بر افزایش دقت پرتودهی و کاهش عوارض جانبی، می‌تواند سالانه بیش از ۲۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی در اقتصاد درمان کشور ایجاد کرده و حتی زمینه صادرات دارو به بازار‌های بین‌المللی را فراهم کند.

پروژه «طراحی و بهینه‌سازی ترکیب دارویی پرتوداروی ۱۷۷ Lu به کمک نانوذرات با عدد اتمی بالا و پوشش پلی‌اتیلن گلیکول (PEG)» یکی از طرح‌های شاخص مورد حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در قالب برنامه «اساتید محصول‌محور» است. این طرح با هدف توسعه یک محصول دارویی نوین برای درمان تومور‌های نورواندوکرین (NET) شکل گرفته و می‌تواند به عنوان یک دستاورد در حوزه پزشکی هسته‌ای و درمان‌های نوین سرطان در کشور محسوب شود.

این پروژه با مسئولیت دکتر پرهام گرامی‌فر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و بیمارستان شریعتی، در حال انجام است.

محور اصلی تحقیقات این تیم، توسعه درمان‌های ترانوستیک در بیمارستان شریعتی است؛ درمان‌هایی که همزمان تشخیص و درمان را با دقت بالا ممکن می‌سازند و در حال حاضر تنها در کشور‌های پیشرفته ارائه می‌شوند. یکی از چالش‌های مهم در این زمینه، بهینه‌سازی دوزیمتری (محاسبه دقیق دوز دریافتی توسط تومور) است.

پرتونانوسفر طراحی‌شده در این طرح می‌تواند میزان دوز تابشی در محل تومور را به طور چشمگیری افزایش داده و در نتیجه اثربخشی درمان را ارتقا دهد. افزون بر آن، کاهش دفعات تزریق و عوارض جانبی ناشی از پرتودارو، از دیگر دستاورد‌های این نوآوری است.

محصول اصلی این پروژه، «پرتونانوسفر» است؛ یک نانوسفر پرتودارویی که از ترکیب ۱۷۷ Lu با نانوذرات با عدد اتمی بالا و پوشش PEG ساخته می‌شود. شبیه‌سازی این ترکیب با نرم‌افزار GEANT ۴ و آزمایش‌های درون‌تنی و برون‌تنی انجام خواهد شد. نتایج اولیه نشان می‌دهد که این ساختار نسبت به پرتوداروی فعلی کارآیی بهتری دارد. پوشش PEG موجب پایداری و رهایش کنترل‌شده دارو شده و نانوذرات سنگین نیز تابش موضعی را در سلول‌های توموری تقویت می‌کنند.

پرتونانوسفر قادر است تا ۲۰ درصد اثربخشی بالاتری در نابودی سلول‌های سرطانی ایجاد کند. این افزایش، به معنای کاهش طول درمان، کاهش دفعات تزریق و در نهایت صرفه‌جویی قابل‌توجه در هزینه‌های درمان است. برآورد‌ها نشان می‌دهد؛ این محصول می‌تواند سالانه دست‌کم ۲۰ میلیارد تومان در اقتصاد درمان کشور صرفه‌جویی ایجاد کند. افزون بر جنبه اقتصادی، این نوآوری می‌تواند امید تازه‌ای برای بیماران سرطانی باشد که روش‌های کنونی پاسخ درمانی مناسبی برای آنان ندارد.

یکی از مزایای این پروژه، امکان تولید صنعتی آن در داخل کشور است، به طوری که زیرساخت‌های لازم برای تولید قراردادی این دارو را در اختیار داریم؛ بنابراین محصول می‌تواند علاوه بر تأمین نیاز داخلی صادر هم شود. این موضوع، علاوه بر ارتقای جایگاه علمی ایران، ارزآوری قابل‌توجهی نیز برای کشور به همراه خواهد داشت.

کاهش جلسات درمانی، افزایش احتمال موفقیت، کاهش عوارض جانبی و دسترسی بیشتر بیماران به روش‌های نوین درمانی، از جمله آثار اجتماعی و انسانی این طرح است.