زاد روز لسان الغیب حافظ شیرازی گرامی باد

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،  حافظ شیرازی از بزرگترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است که در اوایل قرن هشتم ه‍. ق -حدود سال ۷۲۷- در شیراز دیده به جهان گشود.
 
او از مهم‌ترین اثرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود. در سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی، اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او به گونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت. 
هرساله در تاریخ ۲۰ مهرماه مراسم بزرگ‌داشت حافظ در محل آرامگاه او در شیراز با حضور پژوهشگران ایرانی و خارجی برگزار می‌شود.

چرا ۲۰ مهر بزرگداشت حافظ است؟

بزرگ غزلسرای زبان فارسی که محبوبیت بی مانندی در فرهنگ و ادب ایران دارد. 
گرایش حافظ به شیوه سخن‌پردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوه سخنش با او مشهور است. 

کوروش کمالی سروستانی، پژوهشگر، زبان‌شناس و نویسنده که روز بزرگداشت حافظ را به ثبت رسانده در خصوص چگونگی انتخاب این روز گفته است؛ وقتی دیوان حافظ را ورق می‌زنیم صحبت از مهر، دوستی و محبت است.
همچنین شأن حافظ در بین شاعران بسیار بالا است و نمره حافظ هم بیست است؛ بنابراین ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ نام‌گذاری شد. 
مهر به معانی مختلف در دیوان حافظ بکار رفته است که جای مطالعه دقیق دارد که ببینیم این مهر به چه معنایی و مفاهیمی بکار رفته است.
خواجه شمس الدین محمد شیرازی شاعر و حافظ قرآن، متخلص به حافظ و معروف به لسان الغیب از بزرگترین شاعران غزل سرای ایران و جهان به شمار می‌رود. 
خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، از بزرگترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است. 
حافظ در اوایل قرن هشتم ه‍. ق- حدود سال ۷۲۷- در شیراز دیده به جهان گشود. 
پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت. 
در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه‌مند شد و به درس و مدرسه پرداخت.
بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر کرد و در جرگه طالبان علم درآمد و مجالس درس علمای بزرگ شیراز را درس کرد.
 او به تحقیق و مطالعه کتاب‌های بزرگان آن روزگار- از قبیل کشاف زمخشری، مطالع الانظار قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سکاکی و امثال آنها- پرداخت.
همچنین در مجالس درس قوام الدین ابوالبقاء عبدالله بن محمود بن حسن اصفهانی شیرازی نیز حضور داشت.

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی
حافظ بیشتر عمر خود را در شیراز گذراند و بر خلاف سعدی به جز یک سفر کوتاه به یزد و یک مسافرت نیمه تمام به بندر هرمز همواره در شیراز بود.

وی در دوران زندگی خود به شهرت عظیمی در سر تا سر ایران دست یافت و اشعار او به مناطقی دور دست همچون هند نیز راه یافت. 
تفکر حافظ عمیق و زنده پویا و ریشه دار و در خروشی حماسی است. شعر حافظ بیت الغزل معرفت است. 

دیوان حافظ

دیوان حافظ که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده است.
شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب شدهٔ آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشور‌های غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد.
نکتهٔ خاصی که در دیوان حافظ وجود دارد، کثرت نسخه‌هایی با مفردات و واژه‌های گوناگون است که این خصیصه باعث بروز تصحیحات متعدد و گاه متناقض هم در بین مصححان می‌شود.

غزلیات
حافظ را چیره دست‌ترین غزل سرای زبان فارسی دانسته اندموضوع غزل وصف معشوق، می، و مغازله است و غزل سرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور سرود و غنا و ترانه پردازی است.

با آن که حافظ غزل عارفانهٔ مولانا و غزل عاشقانهٔ سعدی را پیوند زده، نوآوری اصلی او در تک بیت‌های درخشان، مستقل، و خوش مضمون فراوانی است که سروده است. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار سوره‌های قرآن تأثیر گرفته است، که آن را انقلابی در آفرینش این گونه شعر دانسته اند.

ماجرای حافظ و شاخ نباتش
نسبت جهان ملک خاتون به عنوان شاخه نبات حافظ، بیشتر از دیگر نسبت‌هایی که افکار عمومی برای وی معشوقه سازی می‌کنند، مطرح شده، اما واقعیت این است که وی شاعره شیرازی زمان حافظ بوده که در سایه بزرگی "خواجه اهل راز" هیچگاه دیده نشد.
جهان ملک خاتون شاعری بود که در زمان حافظ و هم عصر با او یعنی قرن هشتم در شیراز می‌زیسته است و دیوانی با بیش از پنج هزار بیت شعر نیز دارد.

خانواده حافظ
در مورد خانواده حافظ، درصورت درستی گزارشی از محمدقاسم فرشته که سفر حافظ به هندوستان را می‌آورد، چنین برداشت می‌شود که حافظ خواهر و خواهرزادگانی داشته‌است. 
تنها منبع درباره همسر و فرزندان خودش نیز اشعار اوست؛ اما کیفیت شعر حافظ چنان است که می‌توان اشعارش در این‌باره را به گونه‌های دیگر نیز تفسیر کرد. 
به‌عنوان نمونه، در بیت «مرا در خانه سروی هست کاندر سایه قدش/ فراغ از سرو بستانی و شمشاد چمن دارم» تنها به‌گمان می‌توان آن را درباره همسر حافظ دانست و نیز در غزل «آن یار کزو خانه ما جای پری بود/ سر تا قدمش، چون پری از عیب بری بود// ... از چنگ منش اختر بدمهر بدر برد/ آری چه کنم دولت دور قمری بود» سخن از مرگ همسر باشد. 
اما اشعار حافظ درباره فرزندانش کمی واضح‌تر است. به‌عنوان نمونه، قطعه «دلا دیدی که آن فرزانه فرزند/ چه دید اندر خم این طاق رنگین»، غزل «بلبلی خون دلی خورد و گلی حاصل کرد/ باد غیرت به صدش خار پریشان دل کرد» و احتمالاً قطعه «آن میوه بهشتی کامد به دستت‌ای جان/ در دل چرا نکشتی از دست، چون بهشتی» اشاره به فرزندی دارند که در زمان حیات حافظ درگذشته است.

دیوان حافظ چند غزل دارد؟
دیوان حافظ که مهمترین اثر خواجه شیراز است، مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل است که هر کدام معمولاً میان ۷ تا ۱۲ بیت دارند، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، که تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده‌است. 
شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب‌شده آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشور‌های غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد. نکته خاصی که در دیوان حافظ وجود دارد، کثرت نسخه‌هایی با مفردات و واژه‌های گوناگون است که این خصیصه باعث بروز تصحیحات متعدد و گاه متناقض هم در بین مصححان می‌شود.

فال حافظ چیست و چرا به فال حافظ باور داریم؟
فال حافظ یکی از محبوب‌ترین فال‌ها در بین ایرانیان است و امروز در خانه هر ایرانی یک دیوان حافظ یافت می‌شود. فال در لغت به معنای طالع، بخت و نیز پیشگویی و عاقبت بینی است.
کلمه‌ای عربی است و در فارسی یعنی شگون، هم در معنای خوب و هم در معنای بد. 
فال گرفتن یعنی اطلاعات از ناشناخته ها. ایرانیان طبق رسوم قدیمی خود در روز‌های عید ملی یا مذهبی نظیر نوروز بر سر سفره هفت سین، و یا شب یلدا، با کتاب حافظ فال می‌گیرند.
برای این کار، یک نفر از بزرگان خانواده یا کسی که بتواند شعر را به خوبی بخواند یا کسی که دیگران معتقدند به اصطلاح خوب فال می‌گیرد ابتدا نیت می‌کند، یعنی در دل آرزویی می‌کند.
سپس به طور تصادفی صفحه‌ای را از کتاب حافظ می‌گشاید و با صدای بلند شروع به خواندن می‌کند. 
کسانی که ایمان مذهبی داشته باشند هنگام فال گرفتن فاتحه‌ای می‌خوانند و سپس کتاب حافظ را می‌بوسند، آنگاه با ذکر اورادی آن را می‌گشایند و فال خود را می‌خوانند. 
مردم ایران اقبال بسیار زیادی به دیوان اشعار حافظ نشان داده اند، چرا که حافظ را لسان الغیب و حافظ کل قرآن، و از سویی این دفتر شعر را برگرفته از اسرار قرآن و وی را واقف بر گنج‌های پنهان الهی می‌دانند.

برای چه اموری فال حافظ می‌گیریم؟

حافظ از بزرگ‌ترین سخنوران تاریخ ایران زمین است که به جرأت می‌توان گفت دیوان وی پس از قرآن، پرمخاطب و پرتیراژترین دفتر شعر و ادب و کتاب مردم ایران است. امروز پس از ششصد سال که از خلق این اثر می‌گذرد، هر روز حرف، سخن و اندیشه‌ای تازه برای همگان دارد.
از نگاه ارتباطی، دو رکن مهم و اساسی در علم ارتباطات، مخاطب و دیگری پیام است.
 او درباره زندگی، اجتماع، سیاست، عشق، عرفان، آزادگی، صبر و تحمل، مدارا، دنیا، آخرت، خدا، جبر، اختیار و صد‌ها مسئله مهم در زندگی سخن گفته است و آدمی بیشترین شباهت و هم ذات پنداری را با وی حس می‌کند، حافظ در بیتی می‌گوید: عاشق و رند و نظر بازم و می‌گویم فاش/ تا بدانی که به چندین هنر آراسته ام.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید، باورمندان به فال حافظ در تمام امور خود از به حافظ تفال می‌زنند.
فال حافظ در مورد عشق، آینده، همسر، ازدواج، کار، انتخاب، برنامه ریزی و .. استفاده می‌شود. 
این در حالی است که امروزه با گسترش بستر‌های الکترونیک، دیگر استفاده از روش‌های سنتی و باز کردن کتاب فال حافظ کمتر شده است و مواردی مانند فال حافظ نایریکا، فال حافظ انگشتی، فال حافظ تاروت، فال حافظ درست، فال حافظ عشقی، فال حافظ انلاین واقعی، فال حافظ پیشگویی، فال حافظ اوینی، فال حافظ اصلی، فال حافظ کوکا، فال حافظ طومار، فال حافظ با تفسیر، استخاره حافظ، تعبیر فال حافظ و به اشکال و روش‌های مختلف در درگاه‌های اینترنتی در دسترس همگان قرار دارند و جالب‌تر آنکه با استقبال زیادی روبرو هستند.

بیشتر بخوانید:يادبود استاد مشفق کاشاني و احمد زارعي، شاعران سفرکرد

سال درگذشت حافظ شیرازی

در مورد سال درگذشت او اختلاف کمتری بین مورخان دیده می‌شود و به نظر اغلب آنان ۷۹۲ ق است.
از جمله در کتاب مجمل فصیحی نوشته فصیح خوافی (متولد ۷۷۷ ق) که معاصر حافظ بوده و همچنین نفحات الانس تألیف جامی (متولد ۸۱۷ ق) به صراحت این تاریخ به عنوان سال درگذشت خواجه قید شده است. 
محل تولد اوشیراز بوده و در همان شهر نیز روی در نقاب خاک کشیده است.

روز بزرگداشت حافظ
آرامگاه حافظ در شهر شیراز و در منطقهٔ حافظیّه در فضایی آکنده از عطر و زیبایی گل‌های جان پرور، درآمیخته با شور اشعار خواجه، واقع شده است. 
امروزه این مکان یکی از جاذبه‌های مهمّ گردشگری به شمار می‌رود و بسیاری از مشتاقان شعر و اندیشه حافظ را از اطراف جهان به این مکان می‌کشاند.

منبع: نمناک، ایمنا، آلامتو