از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز چهارمحال و بختیاری، زنگ خطری که سال هاست؛ با وقوع پدیده خشکسالی، آفت چوبخوار، قاچاق چوب و زغال در جنگل های زاگرس، زیستگاه سنجاب ایرانی را تهدید کرده است و امسال اما با رد پای قاچاقچیان حیوانات این زنگ خطر به جان سنجاب ایرانی افتاده است.
قاچاق سنجاب ایرانی در استان های ایلام، لرستان و کردستان امسال داغِ داغ بود و دوستداران محیط زیست با هشتک "سنجاب ایرانی" در فضای مجازی اقدام به حمایت از این گونه جانوری کردند.
زیستگاه این جانور پشمالو جنگل‌ های بلوط زاگرس است و معمولاً درختان بلند و کهنسال بلوط را به درختان کوتاه و پُرشاخ و برگ برای زندگی ترجیح می ‌دهد. زاگرس از سردشت آذربایجان غربی تا استان‌ های چهارمحال و بختیاری، ایلام، کردستان و کرمانشاه، لرستان، کهگیلویه و فارس با 60میلیون هکتار غرب ایران را در بر گرفته است.
تا دیروز 311هزار هکتار از جنگل زاگرس چهارمحال و بختیاری به ویژه مناطق حفاظت شده هلن و سبزکوه به دلیل داشتن درختان تنومند بلوط زیستگاه امن سنجاب ایرانی بودند؛ اما حالا رد پای قاچاقچیان حیوانات در این جنگل ها هم به چشم می خورد.
سنجاب ایرانی و جنگل های زاگرس چهارمحال و بختیاری:
جالب بود؛ چرا باز شدن پای قاچاقچیان به جنگل های زاگرس چهارمحال و بختیاری طول کشیده است؟ در اداره کل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با صحنه ای زیبا و کاملا غیر منتظره روبرو شدم علی 9ساله به همراه پدرش یک سنجاب زخمی را مداوا کرده بود و حالا برای بازگرداندن به دل جنگل به اینجا آمده بود. دنیای متفاوت انسان ها، آن سوتر انسان هایی هستند که با قاچاق این جانور پشمآلوی کوچک در تهران، اصفهان و شیراز، بازار سیاه به راه انداخته اند.
عباسی کارشناس محیط زیست استان، آشنایی نداشتن قاچاقچیان با جنگل های استان چهارمحال و بختیاری و مردم محلی از بازار سیاه سنجاب را عامل این مسئله می داند.
به گفته اهالی شهرستان کیار در این مناطق(جنگل هلن و سبزکوه) هرساله هنگام رسیدن میوه بلوط شاهد ورود سنجاب ها به روستاهای این مناطق هستیم.
آقای مردانی، رئیس محیط زیست شهرستان کیار می گوید: هیچ گونه گزارشی در خصوص قاچاق این گونه جانوری نشده و اهالی در حفاظت از این گونه جانوری همکاری می کنند.
مدیرکل محیط زیست استان هم از فرهنگ سازی در مناطق جنگلی، آموزش جوامع محلی با همکاری متخصصان دانشگاهی و سمن های زیست محیطی، افزایش حفاظت زیست محیطی، گشت و کنترل شبانه روزی صد میحط بان و همکاری و تعامل مردم استان برای حفاظت از گونه های جانوری خبر می دهد.
با این وجود اما پای قاچاقچیان برای شکار سنجاب به جنگل های زاگرس چهارمحال و بختیاری هم باز شده است؛ شهرام احمدی معتقد است: در استان چهارمحال و بختیاری شکار یا صید این گونه برای قاچاق کم است؛ اما مواردی دیده شده و این یعنی جنگل های امن چهارمحال و بختیاری در حال نا أمن شدن هستند.
خوب می دانیم تیشه به ریشه می خورد هر کجا که پای قاچاق و قاچاقچی در میان باشد و تنها راه نجات هم عزم ملی است.
سنجاب ایرانی، حافظ جنگل های زاگرس:
سنجاب ایرانی لقب سنجاب بلوط کار به خود گرفته است.
از ویژگی‌های سنجاب ایرانی ذخیره کردن دانه‌های بلوط در زیر خاک است تا در زمستان از این دانه‌ها استفاده کند؛ ولی به دلیل فراموشی، این بلوط‌ها زیر خاک مانده و جنگل جدید با جوانه زدن آن‌ها شکل می‌گیرد.
جالب است، سنجاب ایرانی علاوه بر تغذیه از میوه درختان بلوط، نقش مهمی در حفظ و احیای این جنگل‌ها ایفا می‌کند و این در حالیست که قاچاقچیان هم برای اسارت گرفتن این پستاندار به هر کاری دست می‌زنند از سوزاندن درختان بلوطی که شاید به دست سنجاب کاشته شده تا تبری که قطع زاگرس را نشانه گرفته است؛ بماند که خشکیدگی به صورت تک پایه ای در 50هزار هکتار، آفت های جوانه بلوط، برگ خوار، لیسه زالزالک، چرای بیش از حد دام، شخم و شیار آشکوب، بهره برداری غیر اصولی، قاچاق چوب و جانوران سالهاست حال جنگل های زاگرس را گرفته است.
یک درخت بلوط برای رشد و نمو در زاگرس صد سال زمان می برد؛ درختان بلوط نیاز به سایه دارند که رشد کنند؛ اما در حال حاضر به دلیل کاهش تراکم پوشش گیاهی حال جنگل های زاگرس خوب نیست.
مدیرکل محیط زیست استان در خصوص گونه های جانوری می گوید: جانواران جزیی از زنجیره و حیات هستند؛ زمانی که تنوع زیستی آسیب می ببیند، نظم بیولوژیکی بهم می خورد و این آسیب زنجیره حیات را هم متزلزل می کند و این تزلزل به بخش های اقتصاد، کشاورزی و سیاست و امنیت هم آسیب وارد می کند.
چهارمحال و بختیاری به دلیل قرارگیری در زاگرس مرکزی و موقعیت خاص توپوگرافی دارای بیش از هزار و ۴۰۰گونه گیاهی و ۲۹۴گونه جانوری با متوسط ۲۸.۳درصد گونه بومی در میلیون هکتار، بالاترین میزان گونه‌های بومی ایران را دارد.
در حال حاضر 13گونه جانوری با ارزش استان در حال انقراض است.
و در این خصوص شهرام احمدی اجرای اقداماتی همچون، حفظ و احیای زیستگاه‌ها، افزایش سطح مناطق حفاظت شده تحت مدیریت، ایجاد مراکز تکثیر در اسارت، مطالعه احیاء زیست‌مندان و زیستگاه‌های هر منطقه، برخورد با شکارچیان غیرمجاز و ساخت مراکز تحقیقاتی را برای حفاظت و نگهداری از تنوع زیستی موثر می داند.
قاچاق و خطر انقراض سنجاب:
اما این روزها خیلی ها برخلاف علی 9ساله و پدرش به هر دلیلی دوستدار طبیعت نیستند و حاضرند گونه های جانوری را به قیمت های گزافی از دل جنگل و طبیعت به اسارت در خانه ها بکشانند.
این را از حال و روز سنجابی که در خانه یکی از پایتخت نشیان به اسارت بود و حالا برای درمان در بیمارستان و درمانگاه تخصصی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی منتقل شده بود دیدم.
رئیس کارگروه حیات وحش دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد می گفت: این سنجاب دستی شده و رفتارهای پرخاشگرانه و ترس از انسان و شکارچیان در زیستگاه را از دست داده است و باید مرحله بازپروری را طی کند تا بتواند در طبیعت زندگی کند.
دکتر خاکپور می افزاید: اما همه سنجاب ها در اسارت چنین سرنوشتی ندارند و تعداد نامعلومی از آنها در بند قفس ها و خانه ها دچار مرگ زود رس می شوند و از طرفی حتی اگر سنجابی در شرایط ایده آل نگهداری و تغذیه شود چون از طبیعت جدا می شوند و نمی توانند زائیده ای داشته باشند؛ به سمت انقراض می روند.
سنجاب ایرانی تا یونان و مدیترانه هم دارای پراکُنش جهانی است؛ ولی هیچکدام از کشور‌های این حوزه از سنجاب به عنوان حیوان خانگی استفاده نمی‌کنند؛ سرزمین مادری سنجاب ایرانی در حال حاضر به خطر جدید بقای سنجاب و جنگل‌های بلوط تبدیل شده است.
انگار قرار نیست جنگل های زاگرس ایران نفس راحتی بکشند.

از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه از جنگل های زاگرس تا بازارهای سیاه