مشروح گفتگوی اختصاصی روسیا الیوم با وزیر امور خارجه عراق

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما وزیر امور خارجه عراق تاکید کرد: برگزاری همه پرسی جدایی منطقه کردستان عراق اشتباهی بزرگ بود و وی امیدوار بود مسعود بارزانی به مسیر درست بازگردد.
ابراهیم الجعفری که اکنون در روسیه حضور دارد، در گفتگویی اختصاصی با شبکه تلویزیونی روسیا الیوم در سفارت عراق در مسکو شرکت کرد و به سوالات این شبکه پاسخ داد.
در ابتدا مجری برنامه با اشاره به آخرین تحولات عراق، و اخبار منتشر شده درباره درگیری نیروهای عراقی و نیروهای پیشمرگه، پرسید و اینکه آیا این بدان معناست که بحران همه پرسی وارد مرحله نظامی شده است؟
وزیر امور خارجه عراق در پاسخ گفت: خیر، عقیده ندارم که موضوع تا این حد جدی است. درست است که اتفاقاتی تاسف بار رخ داده است. برای ما خون، خون است و جان شهروند عراقی چه عربی باشد، چه ترکمانی و چه کردی، برای ما مهم است. البته کار به اینجا رسید اما با این حال این اتفاقات نباید رخ می داد. البته نباید این اتفاقات را به پیشمرگه نسبت داده شود، پیشمرگه ها وظیفه محافظت را دارند و نگهبان کشور و شهروندان هستند. بنابراین من از پیشمرگه خواندن کسی که از روی عمد دست به کشتار می زند، دوری می کنم.
مجری: آیا تهدیداتی که از سوی برخی گروه های پیشمرگه یا آنان که در زمره جریانهای سیاسی کرد قرار دارند، مطرح می شوند، آیا به ایجاد دو دستگی بین دو جریان و حزب اصلی کردستان منجر خواهد شد؟ جریانی که به دنبال گفتگو و وحدت عراق است و جریان دیگری که با وجود نگرانی ها و تهدیدات منطقه ای، خواستار جدایی است؟
الجعفری: ما با دو گونه شهروند روبرو هستیم، شهروند پایبند به منافع کشور و اولویتهای آن و تمامی اعمال و رفتار خود را در مسیر منافع کشور قرار می دهد. همچنین شهروندی داریم که به هیچ چیز پایبند نیست و وقتی که انسان از توجه به مقررات کشور و منافع ملی و قانون اساسی سر باز بزند، به شهروند بی قانون تبدیل می شود و می توان انتظار همه چیز را از او داشت. امیدواریم که شهروندانمان انسجام داشته باشند و با هم هماهنگ باشند و با خون ، عزت و ثروتهای کشور را تباه نسازند، اینها همگی امانتی است بر دوش ما. در همه جای جهان نیز برخی دست به عملیات انفرادی مغایر با قانون می زنند، اما نباید به یک پدیده تبدیل شود تا افراد دیگری از فرزندان ملتمان را از دست ندهیم.
مجری: آیا تماسهایی با رهبران منطقه کردستان و در راس آنها مسعود بارزانی وجود دارد یا اینکه شما اکنون تنها به هماهنگی و ارتباط با حزب جلال طالبانی اکتفا می کنید؟
الجعفری: اگر تماسهایی (با حزب بارزانی) وجود داشته باشد، من در جریان آنها نیستم، اما به نظر من، کسی که از خود اطمینان دارد، اگر لازم باشد، از همین موضع مطمئن و مقتدر خود، تماسی را برقرار می کند و اگر نیاز به گفتگو باشد، گفتگو می کند و همچنین اگر نیاز به سرزنش باشد، سرزنش می کند یا در زمانی که نیاز به برخورد قاطع است، همینطور خواهد بود و باید هرچه را که باعث جلوگیری از خونریزی می شود و امنیت کشور را حفظ کند، انجام دهد.
مجری: آیا موضع غرب و آمریکا در مخالفت با همه پرسی، تنها تکرار مکررات است یا اینکه با تلاشهای دیپلماتیک عراق بدست آمد؟ زیرا بسیاری در صداقت و درستی نیت آمریکایی ها تردید داشتند و اینکه آنها در ظاهر چیزی می گویند و در باطن رفتار دیگری دارند.
الجعفری: البته هیچ کس از نیت درونی فرد دیگر اطلاع ندارد، اما ما سعی می کنیم واقعگرایانه رفتار کنیم، به گفتمان آنان گوش دهیم و آن را ارزیابی کنیم. به نوبه خود از همان ابتدا بر ضرورت بسیج افکار عمومی محلی، منطقه ای و بین المللی درباره این موضوع تاکید داشتیم. موضوع دولت فدرالی نخستین بار نیست که اتفاق می افتد و شاید آخرین بار هم نباشد، آمریکا نیز کشوری فدرال است. هنگامی که با کشورهای جهان صحبت می کنیم، از تخیلات و توهمات سخن نمی گوییم، بلکه درباره موضوعی صحبت می کنیم که خود آن را زندگی می کنند، آنها هوای فدرال بودن را در کشورهایشان نفس می کشند، آمریکا بزرگترین کشور فدرال در جهان است. همه کشورهای جهان بدون استثنا در کنارمان ایستادند، همه کشورهای عربی، کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی و همه کشورهای اروپایی؛ حتی خود مسعود بارزانی نیز اعتراف کرد و گفت من می دانم که ما خواستار چنین چیزی هستیم در حالی که جامعه جهانی با ما نیست. این به چه معناست؟ بنابراین وقتی اقدام به برگزاری همه پرسی می کنی، همه پرسی تو نه تنها بر منطقه کردستان، بلکه بر عراق، کشورهای همسایه و حتی کل منطقه تاثیر گذار است .
مجری: بسیاری این پرسش را مطرح می کنند که انگیزه های واقعی که باعث شد آقای مسعود بارزانی با وجود آگاهی از اعتراضات منطقه ای و بین المللی و همچنین مخالفتهای برخی احزاب کرد در خود کردستان، دست به این ماجراجویی بزند، چیست؟ شما این گام را چگونه تفسیر می کنید؟
الجفعری: این سوال باید از مسعود (بارزانی) پرسیده شود، البته دیدگاه هایی مطرح شد که تلاش کردند این انگیزه ها را تفسیر کنند. حال آیا این واکنشی به چیزی بوده یا رفتاری هیجانی بوده است؟ آیا برای اثبات وجود است؟ آیا حرکتی است تا در تاریخ ثبت شود و ماندگار بماند؟ صحبت در این مورد بسیار است و ما نمی توانیم فردی را ارزیابی کنیم در حالی که خود وی انگیزه این اقدام را آشکار نکرده است. اما به نظر من اقدامی با این عمق گسترده راهبردی که پیامدها و تبعات و پیشینه ای تاریخی دارد، نباید بی برنامه و بدین صورت اتفاق می افتاد. هنگامی که چنین تصمیمی گرفته می شود، باید پشتوانه سیاسی و اجتماعی داشته و همه در آن سهیم باشند، همه جوانب آن را بسنجند تا وقتی اقدام به آن می کنند، هیچ شک و شبهه ای بوجود نیاید.
مجری: پس از تحولات اخیر، آیا آینده مسعود بارزانی برای شما روشن است؟
الجعفری: اگر بخواهیم از بعد شخصی نگاه کنیم، مسعود بارزانی شهروندی کرد از کردستان عراق و ازخانواده بارزانی و فرزند مرحوم مصطفی است، اما در بعد سیاسی، بالا و پایین بسیاری وجود دارد، و با اتخاذ هر موضعی شرایط تغییر می کند. اشتباهات بزرگ، بزرگ هستند و هنگامی که فردی شرایط را نمی سنجد و با کسی مشورت نمی کند و اشتباهی از او سر می زند، سریال اتفاقات برای روی وی متوقف نخواهد شد و از وی عبور خواهد کرد. امیدوارم که وی این مسئله را درک کند و به مسیر درست خود به عنوان شهروندی عراقی به مانند همه شهروندان دیگر بازگردد.
مجری: شاید با توجه به مشغله کاری خود، شبکه های اجتماعی را دنبال نکنید، همانطور که می دانید عراقی ها اهل شوخی و طنز هستند و در روزهای اخیر مطلبی در شبکه های اجتماعی منتشر شد با این مضمون که پادشاه اسپانیا از شما به عنوان وزیر خارجه عراق درخواست می کند که آقای حیدر العبادی را چند روز به مادرید بفرستید تا کاتالونیا را به اسپانیا بازگرداند، البته این طنز است اما در باطن،بر توانمندی العبادی در حفظ وحدت عراق دلالت دارد. در حالت کلی امروز مردم عراق به شکل بی سابقه ای متحد هستند، آیا می توان از این وحدت و تایید سیاستهای دولت در امور دیگر بهره برداری کرد؟
الجعفری: هنگامی که در مورد یک موضوع اتفاق نظر و وحدت بدست آید، خواهیم توانست در امور دیگر نیز این وحدت را بدست بیاوریم. اما درباره طنزی که درباره آقای العبادی، نخست وزیرمان مطرح شد نیز باید بگویم که این امری مثبت و باعث افتخار همه ماست.
مجری: آیا می توان به بندهای بیانیه یازده مارس سال 1970 که در آن به کردها حقوق بسیاری داده شد، به عنوان مبنایی برای حل بحران رجوع کرد؟
الجعفری: بیانیه ها و توافقات به تنهایی راه حل ساز نیستند، بلکه حل بحران به اراده واقعی ، راستی و درستی نیت و جدیت نیاز دارد. عراق اکنون وارد مرحله جدیدی شده است و شرایط کردها از زمان آن بیانیه بسیار بهبود یافته است. در آن زمان رئیس جمهوری کرد در کنار مسئول عربی سنی و شیعی وجود نداشت، اعضای پارلمان کردستان در پارلمان مرکزی عراق حضور نداشتند، اکنون شرایط تغییر کرده است و عراق نمونه ای جدید را به جهان ارائه کرد. بودجه کردستان، هفده درصد از بودجه کشور را تشکیل می دهد. بنابراین ما اکنون در مرحله تسامح ، دوستی و اعتماد متقابل هستیم. عقیده داریم باید تنها نکاتی را که به نفع مردم است از این بیانیه ها و توافقات بگیریم و گام به جلو برداریم.
مجری: با توجه به سفر اخیر العبادی به چند کشور منطقه، آیا موضوع همه پرسی در تسریع روند عادی سازی و بهبود روابط با کشورهای منطقه و بویژه کشورهای عربی تاثیر داشت؟
الجعفری: روابط عراق با کشورهای عربی بسیار مستحکم است و هر روز نیز مستحکمتر می شود، و هیچ کشور عربی خود را از عراق دور نکرد. مسئله همه پرسی، مسئله جدیدی است و بر روابطمان با کشورهای عربی که تاریخی است تاثیری نداشته است؛ اما باید بگویم که کشورهای عربی موضعی شرافتمندانه اتخاذ کردند و به روشنی اعلام کردند که برگزاری همه پرسی غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی است.
مجری: اظهارات اخیر تیلرسون (درباره بسیج مردمی) با انزجار و نارضایتی محافل مختلف عراق روبرو شد و دفتر نخست وزیری اعلام کرد که این سخنان نادرست است و نیروهای بسیج مردمی، شهروندانی عراقی هستند، نظر شما در این باره چیست؟
آمریکا وقتی وارد بازی می شود، بازی و شرطها و بازیکنان خود را دارد. عراق نیز با همه قشرها، احزاب ، فرزندان و نیروهای فداکار خود تعامل دارد، افرادی که جان خود را کف دستشان می گذارند. بسیج مردمی گروهی تخیلی و غیر واقعی نیستند، بسیج مردمی در میدان حرکت می کند و برای نجات عراق خونهای پاک و گرانبهایی را تقدیم کرده است . باید به اقدامات افتخارآمیز بسیج مردمی نگاه کنند و اینکه چگونه افرادی توانستند شهرهایی عراقی را آزاد کند، در حالی که از لحاظ جغرافیایی هیچ ارتباطی با محل سکونتشان نداشتند و از بصره، عماره، ناصریه ، دیوانیه، حله ، کربلا، نجف و سماوه آمده اند، یعنی فردی در آنِ واحد تصمیم می گیرد که در جنگ شرکت کند بنابراین خانه را رها کرده و به آن مناطق می رود تا شهید شود، چرا؟ چه چیزی در مقابل آن بدست خواهد آورد؟ الان بسیج مردمی به یک واقعیت انسانی و قانونی در عراق تبدیل شده است و مجلس قانون این نیرو را به تصویب رساند. این نیروها همچنین یک واقعیت نظامی در میدان نبرد هستند و توانستند به جاهایی برسند که رسیدن به آنجا برای بسیاری مشکل است. آیا داستان شهید حسین از دیوانیه را شنیدی؟ وی ده روز بود که ازدواج کرده بود، اما با این حال همسر خود را ترک کرد و به موصل آمد و در آنجا شهید شد، ب نظر شما چرا وی به این کار اقدام کرد؟ پس من به سخنان پوچ این و آن اهمیتی نمی دهم.
مجری: تبعات اینگونه اظهارات چه خواهد بود؟ آیا عقیده دارید که آمریکا تدابیری را اتخاذ خواهد کرد که با وجود موضع قاطع دولت عراق، آشفتگی در منطقه بوجود آورد؟
الجعفری: قطعا آمریکا هنگامی که می خواهد موضعی اتخاذ کند، باید به آن و امکان اجرای آن فکر کرده باشد، زیرا نمی تواند دیگران را مجبور به اقدامی کند. درست است که روابطی دارد، اما عراق نیز اراده و گفتمان و تعهدات خود را دارد. هنگامی که ما به برادران و فرزندان خود برای دفاع از کشور و حاکمیت و ثروتهای آن اعتماد می کنیم، این موضع را از این و آن قرض نگرفته ایم. آمریکا هم در امور داخلی خود، مواضع خاص به خود را دارد که آنها را از خارج وارد نمی کند. این یک موضوع داخلی است و به خود عراق مرتبط است.
مجری: اخباری منشتر شد که در آن آمده بود عربستان از عراق درخواست کرده است برای حل مشکلات ریاض با تهران نقش میانجیگر را ایفا کند، آیا چنین چیزی وجود دارد؟
الجعفری: تا زمانی که مشکلی وجود دارد، باید راه حلی برای آن یافت شود. یک سال پیش شخصا اقدامی در این زمینه داشتم و در تلاش برای کم کردن تنشهای بوجود آمده در اثر حمله به کنسولگری عربستان در خراسان و همینطور سفارتشان در تهران، از تهران به کویت و سپس به عمان سفر کردم. هنگامی که با آقای روحانی صحبت می کردم، از خواست و اراده جدی وی برای بهبود روابط ایران و عربستان مطلع شدم. بنابراین احساس مسئولیت کردم که باید این مطلب را به طرف مقابل برسانم، بنابراین شخصا اقدام و با طرفهای مرتبط صحبت کردم. اکنون نیز همینطور است و من از هرگونه تلاشی جدی برای حل مشکلات استقبال می کنم. زیرا هنگامی که با عربستان یا ایران یا ترکیه یا سوریه سخن می گویم، در حال صحبت با شرق، غرب، جنوب و شمال عراق هستم و این به امنیت عراق مرتبط است، زیرا عقیده دارم که امنیت بین ما و همسایگانمان جدایی پذیر نیست، بنابراین توجه ویژه ای به موفقیت این مسئله دارم.
مجری: نظر شما به عنوان یک ناظر بر بحران منطقه خلیج (فارس) چیست و آیا عربستان واقعا آماده عادی سازی روابط خود با ایران است یا اینکه همچنان این کشور را دشمن خود می داند؟ این در حالی است که رسانه های اسرائیلی از عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل خبر می دهند.
الجعفری: عقیده دارم اکنون عربستان آشکارا از فضای باز و آمادگی برای تعامل با کشورهای مجاور خود برخوردار است و ایران نیز کشوری از کشورهای منطقه است. درست است که همسایه عربستان نیست و مرز مشترک بین ایران و عربستان وجود ندارد، اما در نهایت ایران کشوری مهم است و شرایط و تاریخ خود را دارد. عقیده دارم که این موضوع قابل حل است و به نفع همه ماست که این فتنه ها در منطقه خود از بین ببریم.